نجاری با توجه به فراوانی چوب به عنوان یک منبع طبیعی، قدمتی دیرینه دارد. انسان ها در گذشته های دور با استفاده از ابزار نجاری ابتدایی، روش های مختلفی را برای فرم دهی به چوب به کار گرفتند تا با خلق وسایل کاربردی، نیازهایشان را رفع کنند. از جمله این وسایل ساخته شده با چوب می توان به ساخت انواع سلاح، خانه، کشتی و … را نام برد. در واقع از زمان مصر باستان تا کنون، نجاری نقش بسزایی را در تاریخ داشته است.
کار با چوب و ابزار نجاری
دانشنامه بریتانیکا که یکی از مهمترین و معتبرترین منابع به زبان انگلیسی به شمار می‌رود، نجاری را هنر کار با چوب، برش و اتصالات تخته های چوب تعریف می کند. این امر شامل کار با چوب برای ساخت مواردی از جمله درب، پنجره و پله نیز می شود.
نجاران از ابزارآلات متنوعی برای برش و شکل دهی چوب استفاده می کنند. در گذشته در نجاری تکه های چوب توسط میخ، پیچ، منگنه و انواع چسب به یکدیگر متصل می گردیدند. لازم به ذکر است امروزه علاوه بر لوازم نجاری دستی، از انواع ماشین آلات صنعتی نیز بهره گرفته می شود.
آشنایی با ابزارهای نجاری
برای معرفی و توضیح انواع ابزارهای نجاری میتوان با توجه به نیروی راه انداز و منبع تغذیه هریک از این ابزارها انها را تقسیم بندی کرد و به توضیح آنها پرداخت
دسته بندی ابزارهای نجاری
- ابزار نجاری دستی
- ابزار نجاری بادی
- ابزار نجاری برقی
ابزار نجاری دستی
برای شروع نجاری به ابزار برقی نیازی نیست. برخلاف آنچه در ویدیوهای نجاری می‌بینید، برای نجاری حتماً نباید ابزار برقی گران‌قیمت و بزرگ مانند اره رومیزی، اره نواری و رنده برقی داشته باشید. نجارها به‌طور معمول از ابزار دستی ساده برای اندازه‌گیری، طراحی، علامت‌گذاری، اتصال، قاب‌بندی، تراش و… استفاده می‌کنند. مجموعه‌ای از ابزارهای ضروری پایه به شما کمک میکند تا نجاری را شروع کرده و در یادگیری مهارت‌های بیشتر و پیشرفت شما بسیار مفید خواهند بود.
چکش میخ‌کش (چکش نجاری)
همه‌ی ما از چکش استفاده کرده‌ایم اما چکش انواع بسیار متنوعی دارد و هرکدام برای هدفی خاص کاربرد دارند. با این حال همه آنها دارای هدف مشترکی هستند که ایجاد نیرویی مثل کوبیدن یا ضربه زدن به اشیاء است. رایج‌ترین کاربرد چکش، کوبیدن میخ است و پرکاربردترین چکشی که در نجاری استفاده میشود چکش میخ‌کش است. دقت کنید سر چکشی که انتخاب می‌کنید باید صاف و گرد باشد و وزن آن خیلی زیاد نباشد تا بتوانید به‌راحتی آن را در دست بگیرید. وزن مناسب برای چکش بین 450 تا 650 گرم است. سر چکش از جنس فلز قوی ساخته میشود زیرا قسمت جلوی آن برای ضربه زدن است و قسمت پشت چکش یک بخش کاملاً متفاوت است که ممکن است به شکل چنگال یا توپی باشد. دسته چکش از جنس فلز است که برای راحتی بیشتر روکش لاستیکی دارد. البته برخی از چکش‌های نجاری دارای دسته‌ی چوبی هستند.
رطوبت سنج
یکی از مهمترین موارد در نجاری تهیه چوب خشک و باکیفیت بالا است. هرچه چوب خشک‌تر باشد، مشکلاتی که پس از ساخت سازه به وجود می‌آید کمتر است. چوب با کیفیت تضمین کننده استقامت خوب سازه است و در زمان‌برش چوب پرتی کمتری خواهد داشت. برای تشخیص رطوبت چوب باید تجربه بسیار زیادی داشته باشید تا بتوانید مقدار رطوبت درون چوب را حدس بزنید اما اگر در این کار تجربه ندارید بهتر است از دستگاه رطوبت سنج استفاده کنید.
گونیای فارسی ثابت (3 ضلعی)
گونیای نجاری ابزاری بسیار ارزشمند است. گونیا تنها برای کشیدن آسان و سریع خط راست استفاده نمی‌شود بلکه میتوان از آن برای ایجاد زاویه 45 درجه و یا اندازه‌گیری استفاده کرد. گونیا وسیله‌ای بسیار مفید است که برای انجام کارهای نجاری باید همیشه آن را به همراه داشته باشید.
زاویه سنج
اگراز دستگاه‌هایی مانند فارسی بر و اره میزی استفاده می‌کنید حتما باید زاویه سنج داشته باشید. با استفاده از زاویه سنج می‌توانید دستگاه نجاری را کالیبره کنید. کالیبره کردن به این معناست که فارسی بر در زاویه ۹۰ درجه دقیقاً چوب را با زاویه ۹۰ درجه برش دهید و در زاویه ۴۵ درجه، چوب را دقیقاً با زاویه ۴۵ درجه برش دهید. این وسیله برای مواردی که دقت کار باید بالا باشد مناسب است؛ چون حتی اگر دستگاه یک درجه هم خطا داشته باشد، برای ساخت سازه‌های چوبی با مشکل مواجه خواهید شد.
متر
متر اندازه‌گیری نه‌تنها در نجاری بلکه در مواقع و شرایط متنوعی کاربرد دارد. بیشتر مترهای موجود در بازار دارای هر دو واحد سانتی‌متر و اینچ هستند. اگر توجه کرده باشید در ابتدای نوار قلابی وجود دارد که برای اندازه‌گیری اجسامی مانند تخته چوب بسیار کاربرد دارد؛ به‌این‌ترتیب می‌توانید نوک متر را در طرفی از چوب قلاب کرده و تخته چوب را به‌راحتی اندازه کنید. همچنین قلاب فلزی در راس متر کمی شل طراحی شده است. هدف از این طراحی این است که متر همیشه اندازه‌گیری دقیقی انجام دهد. از آن‌جا که خود قلاب کمی به طول متر اضافه میکند این قلاب قابلیت حرکت دارد تا در صورت اندازه‌گیری سطح داخلی، این قلاب به اندازه‌ی قطر خود در متر جمع شده تا اندازه‌گیری دقیق باشد. همچنین مترهای جمع‌شو دارای قفلی هستند تا از جمع‌شدن ناگهانی خود جلوگیری کنند. طول مترهای نواری از یک متر تا بیشتر از 10 متر متغیر است. قاب متر نواری یا از جنس فلز یا از جنس پلاستیک سخت است به طوری که اگر از ارتفاع بالا به زمین بیفتد نمی‌شکند.
خرپا
ساخت خرپا نجاری کار سختی نیست؛ شما می‌توانید با استفاده از قوطی فلزی، خرپا نجاری بسازید. اگر میز کار نجاری ندارید یا توان ساخت ندارید، با استفاده از دو عدد خرپا و یک صفحه چوبی می‌توانید میز کار موقت و پرتابل (قابل‌حمل) داشته باشید.
کاتر
کاتر با تیغ یک‌بارمصرف و مکانیسم قفل شدن یکی دیگر از ابزارهای اساسی نجاری است. این ابزار چندکاره نجاری برای علامت زدن روی تکه چوب، تمیز کردن برش لولا و… کاربرد دارد. کاترهای سنگین با بدنه آهنی از کاترهای سبک با بدنه پلاستیکی بسیار بهتر هستند.
مغار
مغار وسیله‌ای بسیار تیز و برنده است که برای کنده‌کاری و تراش دادن چوب استفاده میشود. نیرو یا با دست یا با پتک چوبی به پشت مغار وارد میشود. هنرمندان چوب از مغار در رشته‌ی منبت‌کاری استفاده کرده و طرح‌های زیبایی روی چوب ایجاد می‌کنند. مغار اندازه‌های مختلفی دارد و اندازه آن براساس پهنایش تعیین میشود. برای شروع، تنها داشتن چهار مغار با اندازه‌های 6، 12، 20 و 25 میلی‌متری کفایت میکند. مغار از فلز ساخته شده و به همین دلیل میتوان تیغه آن را بعد از کند شدن تیز کرد. دسته آن نیز معمولاً از جنس فلز بوده و برای این که راحت‌تر بتوان آن را در دست گرفت روکش پلاستیکی دارد. اما دسته برخی از مغارها از جنس پلاستیک یا چوب است.
تراز
بهترین وسیله برای تشخیص صاف و تراز بودن قطعه کار، تراز نجاری است. ازآنجاکه ممکن است ابعاد قطعه‌های چوبی مختلفی که با آن سر و کار داریم متفاوت باشد، بهتر است یک تراز متناسب با ابعاد کار تهیه کنیم.
پیچ گوشتی
همه ما با طرز کار و اهمیت پیچ گوشتی آشنایی داریم. پیچ گوشتی ابزاری مفید است و در شرایط مختلف کاربرد دارد. این ابزار دستی در طول‌های متنوع تولید میشود و اغلب دارای دسته‌ای پلاستیکی است. البته گاها با دسته چوبی هم تولید میشود. سر پیچ‌گوشتی می‌تواند از نوع تخت، چهارسو یا غیره باشد اما معمولا در نجاری 2 نوع تخت و چهارسو بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گونیای کشویی
این وسیله به گونیا کارگاهی بسیار شباهت دارد. گونیا کشویی می‌تواند هر زاویه‌ای را روی کار ایجاد کند و درصورت لزوم میتوان آن را ثابت کرد. این وسیله برای مواردی که نیاز داریم زوایای یکسانی روی یک قطعه ایجاد کنیم بسیار کارآمد است.
گونیا 90 درجه (2 ضلعی)
موارد کاربرد: گونیا نجاری یکی از ابزارهای دستی نجاری است که برای کشیدن خطوط صاف روی موادی مثل چوب به کار برده میشود. برای این که بعد از برش چوب از صاف بودن لبه آن مطمئن شویم می‌توانیم از این ابزار استفاده کنیم. اجزای تشکیل دهنده: این ابزار دارای دو قطعه شامل یک دسته چوبی که روی لبه چوب قرار می‌گیرد و تیغه فلزی که در زاویه 90 درجه نسبت به دسته قرار دارد و برای کشیدن خطوط صاف و چک کردن صافی لبه چوب به کار برده میشود است.
رنده دستی نجاری
یکی از مهمترین ابزاری که هر نجاری باید آن را داشته باشد، رنده است. این وسیله قدیمی برای حذف لبه‌های تیز و یا صاف و همسان کردن سطح چوب بسیار ایده‌آل است. رنده همچنین برای فرم دادن و نازک کردن چوب به کار برده میشود که با تراشیدن چوب این کار را انجام می‌دهد. رنده تکه‌های ناهموار روی الوار را هم از بین می‌برد. این نوع ابزار دستی نجاری برای حذف قطعاتی از چوب به کار برده میشود که حذف آنها با سنباده امکان‌پذیر نیست.
گیره نجاری
گیره نوعی ابزار برای چفت کردن است که از حرکت و تکان خوردن اجزای نجاری جلوگیری میکند. گیره‌ها برای محکم نگه داشتن مواردی مانند اتصالات چوبی به کار می‌روند تا زمانی که چسب خشک شود. گیره انواع مختلفی دارد و تمام این گیره‌ها کاربرد مشابهی دارند. بیشتر گیره‌ها فلزی هستند با یکسری الحاقات پلاستیکی.
فیدر برد
فیدر برد یا قید رد کن یک وسیله ساده برای برش تکه چوب‌های بسیار نازک با اره میزی یا اورفرز است. نحوه ساخت این وسیله بسیار ساده است و هر نجاری در کارگاه خود به آن احتیاج دارد تا بتواند به راحتی از پس بریدن اجزای کوچک چوبی برآید. یک لغزش ناگهانی حین کار ممکن است کار شما را به طور کلی خراب کند اما استفاده از قید رد کن به نوعی تضمین کننده نتیجه کار به نحوی که می‌خواهید است.
اره دستی
اره دستی انواع مختلفی دارد و برای بریدن چوب به کار برده میشود. رایج‌ترین کاربردهای اره دستی بریدن لبه‌های صاف، برش‌های زاویه دار و برش منحنی است که البته برای هر کدام از این موارد اره‌های مختلفی مورد نیاز است. دسته اره از جنس چوب، فلز یا پلاستیک ساخته شده و تیغه تمام اره‌ها از جنس فلز و به شکل دندانه‌دار برای بریدن مواد مختلف است. اندازه تیغه اره‌ها متفاوت است. برخی از آنها مثل اره مویی بسیار نازک و برای برش منحنی‌ها مناسب بوده اما برخی دیگر ضخیم و برای بریدن خطوط صاف مناسب هستند.
چکش نجاری (کوبه نجاری)
کوبه نجاری شباهت زیادی به چکش دارد زیرا هر دو سر بزرگی دارند و برای ضربه زدن به کار می‌روند. تنها تفاوت کوبه با چکش این است که هیچ آسیبی به چوب وارد نمی‌کند درنتیجه بهترین ابزار برای ضربه زدن به چوب است. سر کوبه یا از جنس چوب است یا پلاستیک و هیچ فلزی در آن به کار برده نشده بنابراین هیچ آسیبی به چوب وارد نمی‌کند.
خط کش تیره دار
خط کش تیره دار برای علامت‌گذاری خطوط روی چوب به کار می‌رود و با تنظیم خط کش برای افزایش یا کاهش فاصله خط از لبه چوب کار میکند. خط‌‌کش تیره دار از جنس چوب و فلز ساخته شده و دارای دو بخش است: قسمت شفت که دارای شیء تیزی مثل میخ برای علامت‌گذاری است و قسمت سر خط کش که برای کاهش و افزایش اندازه‌ها به سمت بالا و پایین حرکت میکند و با پیچ پلاستیکی یا فلزی ثابت میشود.
میز نجاری
یکی از نیازمندی‌های کارگاه نجاری میز یا جزیره‌ای در وسط مجموعه است. به این میز، میز مونتاژ هم می‌گویند که میتوان تخته‌های چوب، اره، ابزارهای دستی، پیچ و مهره‌ها یا کف‌رنده را برای دسترسی آسان‌تر روی آن قرار داد.
چاقوی نشانه‌گذاری
چاقوی نشانه‌گذاری یکی از ساده‌ترین ابزارهای نجاری دستی است که برای کشیدن خط روی چوب قبل از بریدن آن با اره به کار می‌رود. اره با دنبال کردن خطی که با چاقوی نشانه‌گذاری کشیده شده است لبه صاف و تمیزی ایجاد میکند. چاقوی نشانه‌گذاری نازک بوده و می‌تواند کاملاً از جنس فلز باشد که تیغه تیزی در انتهای آن نصب شده است. البته ممکن است برای راحتی بیشتر دسته چاقوی نشانه‌گذاری از جنس چوب یا پلاستیک باشد.
جعبه ابزار
نگهداری و طبقه بندی صحیح ابزارآلات به اندازه تهیه ابزارآلات با کیفیت اهمیت دارد؛ در واقع تهیه بهترین و مناسب‌ترین خانه برای ابزار از مهمترین علاقه‌مندی‌هایی است که هر نجار،صنعت‌گر یا هرکسی که به ابزار علاقه‌مند است، دارد.
از طرفی دیگر خرید جعبه ابزاری مناسب که با توجه به نیازهای شما انتخاب شود، بسیار مهم است؛ زیراجعبه ابزارهایی که این روزها در بازار تولید میشوند درمدل‌های مختلف و با توجه به نیاز کاربر خانگی و کاربر حرفه‌ای تنوع فراوانی دارد.
لوازم ایمنی
لوازم ایمنی مانند دستکش، کلاه، عینک، ماسک، کفش ایمنی، لباس کار، گوشی ایمنی و … همگی از لوازم ضروری است که حین کار باید از آن استفاده کنید. تمام دستگاه‌های نجاری خطرناک هستند؛ به همین جهت برای استفاده از هر دستگاه با تجهیزات ایمنی مربوط به آن را استفاده کنید. البته استفاده از همه این ابزارها به‌صورت یکجا شاید لازم نباشد؛ اما حتماً باید این تجهیزات را در کارگاه نجاری خود داشته باشید.
ابزار نجاری برقی
در اینجا لازم دانستیم به معرفی ابزار نجاری برقی بپردازیم که با بکار گیری این ابزار دقت و سرعت کار بالا می رود و طبیعتا نجار می تواند سفارش های بیشتری را دریافت کند.
اره میزی
این اره از انواع اره های برقی بوده که بر روی یک محور ثابت شده و توسط یک موتور حرکت می نماید. عملکرد این اره وابسته به حرکت میز اره می باشد، در حقیقت میز را باید به سمت جلو حرکت داد. با تغییر تیغه به بالا و پایین، می توان عمق برش را کم یا زیاد نمود. همچنین می توان برای تغییر زاویه برش، زاویه تیغه را تغییر داد.
دریل چکشی
از ابزار مورد نیاز نجاری بوده که می‌تواند برای سوراخ کردن سطوح سختی همچون بتن، سنگ و آجر به کار رود.
اره مویی
دستگاهی برقی با دقت تیغه بالا بوده که برای ظریف کاری و معرق کاری استفاده می شود. برش با این دستگاه دقیق تر از ابزار نجاری دستی است.
اره فارسی بر کشویی
طراحی این نوع اره به صورتی است که به سمت جلو و عقب حرکت می نماید، در نتیجه می توان چوب را با عرض بیشتری برش دهید. استفاده ار اره فارسی بر در کارگاه هایی که در زمینه تولید درب و پنجره فعالیت دارند، ضروری می باشد.
دستگاه پولیش
از وسایل مورد نیاز نجاری که برای سنباده کردن سطوح به شما کمک میکند.
ابزارهای بادی نجاری
میخکوب بادی
از مهمترین ابزارهای بادی که در کلیه رشته های نجاری بکار برده میشود میخکوب بادی است که در انواع مختلف با سایز های میخ مختلف وجود دارند که معمول ترین این میخکوب بادی ها میخکوب های اسکا یا اف (F) هستند که میخ های مخصوص به خود را از سایز 1.6 سانتی متر تا 5 سانتی متر استفاده مبکنند که در صنایع ام دی اف و کابینت و رویه کوبی مبل و امور اینچنینی از این نوع میخ کوب ها استفاده مبشود ولی برای کارهای سنگین تر و نجاری از میخ های تی (T) استفاده میشود که به این نوع میخ کوب ها میخکوب تیپو گفته میشود که نسبت به میخ ها اسکا قدرت و ضخامت بیشتری دارند
منگنه کوب بادی
منگنه کوب بادی نیز در امور مختلفی در نجاری رو ساخت مبلمان، دکوراسیون و کابینت استفاده میشود و به وسیله باد یا هوای فشرده منگنه های فلزی را داخل چوب با قدرت فرو میکند. از منگنه بادی برای استفاده در ساخت کابینت یا رویه کوبی مبل یا متصل کردن قطعات به یکدیگر استفاده میشود. انواع منگنه کوب در سایزهای مختلفی وجود دارند که ارتفاع این منگنه ها با یکدیگر متفاوت است و نسبت به نوع کار میتوان از ارتفاع مناسب منگنه و همچنین سایز مناسب منگنه استفاده کرد.
کمپرسور هوا یا پمپ باد
کلیه ابزارهای بادی توسط نیروی باد یا هوای فشرده راه اندازی میشوند که تولید این نیروی باد و هوای فشرده به عهده کمپرسور هوا است که با حجم مخزن های مختلف و ماکنیزم های تولید باد مختلف در بازار وجود دارند که انتخاب نوع و حجم مخزن کمپرسور برای کارگاه نجاری از مهمترین انتخاب های ابزار برای تجهیز کارگاه است که در دو مقاله به صورت کامل و کاربردی به بررسی این موضوع پرداخته ایم و نحوه کار و نگهداری کمپرسور باد و همچنین راهنمای خرید کمپرسور هوا به صورت کامل توضیح داده شده است.
